Barometre Nedir Ne işe Yarar?

0
235

BAROMETRE, atmosfer basıncını ölç­meye yarayan aygıt. İlk kez Toricelli’nin (1608-1647) yaptığı aygıt 90 cm uzunlu­ğunda bir ucu kapalı cam bir boru ve kü­çük bir hazneden oluşuyordu. Cam boru tamamen cıva ile doldurulup ters çevri­lerek içinde yine cıva bulunan bir hazne­ye daldırıldığında borudaki cıva bir mik­tar boşalır basıncıyla dengeye geldiği düzeyde durur. Bu düzey olağan koşul­larda ve deniz düzeyinde 76 cm’dir. Bo­şalan kesimde ise barometre boşluğu de­nilen mutlak vakum (boşluk) oluşur. Bu düzenek havanın vakuma göre mutlak basıncını verir.

Günümüzde de barometrelerin düze­nekleri temel olarak aynı ilkeye dayanır. Çok duyarlı ölçümlerde basıncın doğru­dan okunması yeterli değildir; baromet­renin kullanıldığı enleme göre yerçeki­mi ivmesindeki değişim, sıcaklık ve genleşme göz önüne alınarak uygun dü­zeltmeler yapılmalıdır.

Barometrelerin yapılan çeşitlidir. En çok kullanılanlardan cıva çanağı iki par­çalı olan Fortin Barometresi kullanım alanına uygun olarak taşınmasına olanak veren aygıtlarla da donatılmıştır. Cıvalı tiplerin bir başka türü olan sifonlu baro­metrelerde hazne yoktur ve cam boru U biçiminde yukarı doğum kıvnlmıştır. Bir başka barometre çeşidi de madeni ya da aneroid adı verilen barometrelerdir. Bunlarda alt ve üst yüzeyleri dairesel yivlenmiş ince madeni tabakalarla hava geçilmeyecek biçimde kapatılmış küçük yuvarlak bir kutu vardır. Kutunun hava­sı tamamen alınmış oliıp yüzeyleri içe

çökmemesi için yaylarla desteklenmiş­tir. Hava başmandaki artma etkisiyle kutu yüzeyi içine çöker, basmçta azalma olursa yayların gücüyle dışarı doğru çı­kar. Yüzeydeki bu değişmeler, büyülten kaldıraçlı bir düzenek ve gösterge yardı­mıyla uygun derecelendirilmiş bir kad­rana aktarılır. Madeni barometrelerin bir başka çeşidinde ise kutunun yerini hele-zonik yuvarlanmış ve havası boşaltılmış bir boru almıştır. Cıvalı barometreler kı­rılmaya yatkın olduklarından kulanışsız-dırlar. Madeni barometrelerde kırılma korkusu yoksa da mutlak basıncın du­yarlı ölçümü için kullanışlı değlidirler ve sık sık cıvalı bir barometreyle karşı­laştırılarak düzeltilmeleri gerekir. Uygu­lamada barometreler milimetre ya da inç birimine göre derecelendirilirler; meteorolojik amaçlarla yapılanlar bar birimine göre derecelendirilir.

Önceki MakaleNurullah Ataç Kimdir Eserleri Denemeleri Söyleşileri Hakkında Bilgi
Sonraki MakaleBaroskop Nedir Ne işe Yarar

Sizin Düşünceniz Nedir?

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz