İnsanda Sinir Sistemi, Özet Kısaca Bilgi, Konu Anlatımı

İNSANDA SİNİR SİSTEMİ

• Temel yapı birimi nöronlardır.
• Sinir hücresinden çıkan kısa uzantılara dend-rit, tek ve uzun uzantıya da akson denir.
• Nöronların birbirleriyle değme sağladıkları nok-talara sinaps denir.
• Sinir hücresinde uyartının yönü dendritlerden aksonlara doğrudur.
• Sinir hücresi bol sitoplazmalı, mitokondri ve golgi bulundurur.
• Dentritler uyartıyı alır, akson uyartıyı iletir.
• Aksonlarda miyelin kılıf bulunur. Miyelin uyartının hızlı iletilmesini sağlar.
• Ranvier boğumlarında miyelin bulunmaz.

Görev ve İşleyişlerine Göre Nöronlar:

1. Duyu Nöronları: Uyarının duyu organlarından alınıp beyin ve omuriliğe iletilmesini sağlar.
2. Ara Nöronlar: Merkezi sinir sistemi içerisinde bulunur ve değerlendirmeyi yaparlar.
3. Motor Nöronlar: Merkezi sinir sisteminden verilen değerlendirmeleri tepki organına taşırlar.

Bir Uyartının İletilmesi:

Sinir hücresi bir uyaranla uyarıldığında; önce hücre gövdesinde sonra da aksonda değişmeler meydana gelir. Sinir hücrelerinde iletim hem kimyasal hem de elektriksel olarak iletilir.

Kimyasal İletim Sırasında:

• Oksijen ve ATP harcanır.
• Karbondioksit açığa çıkar
• Isı yükselir.

Elektriksel İletim Sırasında:

• Dinlenme halindeyken, bir nöronun dış kısmı (+) iç kısmı (-) elektrik yük taşır. Buna kutuplaşma (polarizasyon) denir.
• Yük dağılımı Na-K pompası tarafından ayarlanır.
• Uyarılan bölgede dış kısım (-) iç kısım (+) yükle yüklenir.
• Bu yer değiştirmeye repolarizasyon denir ve akson boyunca devam eder.
• Sinir telinin uyarılması için gerekli minimum uyartı şiddetine eşik değeri denir.
• Eşik değerinin altındaki uyarıya cevap verilmez.
• Eşik şiddetinin üzerindeki uyartılara ise aynı şiddetle cevap verilir. Buna ya hep ya hiç kuralı denir.
• Eşik şiddetinin üzerindeki uyartılar akış hızını ve etkisini değiştirmez, sadece impuls sayısını artırır.

İmpuls Sayısını Artıran Etkenler:

• Uyartının frekansı
• Uyartının şiddeti
• Nöronlar arasındaki bağlantı
Uyartının Sinapslardan Geçişi
• Aksonların ucunda sinaptik yumru bulunur.
• Sinaptik yumrular içerisinde nörotransmitter maddeler bulunduran kesecikler ve enerji ihtiyacını karşılayan mitokondriler bulunur.
• Uyartı geldiği zaman nörotransmitter maddeler sinaps boşluğunu doldurur.
• Duyu nöronlarında oluşan uyartılar sinapslara gelince seçici bir dirençle karşılaşırlar. Böylece impulsun hangi merkez ya da tepki organına gideceği belirlenir.
• Bir uyartı, aynı nöron üzerindeki başka bir uyartıyı etkisiz hale getirebilir. Buna engelleme denir.

Sinirler ve Endokrin Sistem

Çevreden gelen uyartılar sinir sistemini etkiler, uyartı doğrudan dokuya iletilir. En hızlı tepki burada gerçekleşir.

İlk uyartı endokrin bezi etkiler. Hormon kana verilir. Kan tepkime organına ulaşınca cevap verilir.

İlk uyartı Sinir sistemini etkiler. Sinir sistemi endokrin bezleri uyarır. Salgılar kan yoluyla ilgili dokuya ulaştırılır ve tepki oluşur. Burada tepki çok geç oluşur, ancak etkisi uzun sürelidir.